Prawo farmaceutyczne definiuje odpowiednik referencyjnego produktu leczniczego, jako produkt leczniczy posiadający taki sam skład jakościowy i ilościowy substancji czynnych, taką samą postać farmaceutyczną, jak referencyjny produkt leczniczy, i którego biorównoważność wobec referencyjnego produktu leczniczego została potwierdzona odpowiednimi badaniami biodostępności [1].

FDA, w opublikowanym w grudniu 2013 r. projekcie przewodnika, zwraca uwagę na fakt, że cechy zewnętrzne odtwarzanego leku, takie jak kształt, wielkość i kolor, mogą mieć wpływ na przestrzeganie przez pacjenta zaleceń terapeutycznych i w rezultacie – na skuteczność całej terapii [2]. W przypadku leków OTC i suplementów diety dodatkowo mogą one wpływać na wybór określonego leku czy suplementu diety. Rekomendacje przewodnika oparte są na publikacjach omawiających doświadczenia pacjentów, związane z zażywaniem stałych doustnych postaci leków o natychmiastowym uwalnianiu: tabletek i kapsułek.

Wielkość i kształt

Wykazanie biorównoważności jest zawsze głównym celem prac rozwojowych nad generycznym produktem leczniczym. Wybór postaci, wielkości i kształtu w dużym stopniu zależy od doświadczeń produkcyjnych danej firmy farmaceutycznej i jej możliwości technicznych.

Różne postacie farmaceutyczne doustne o natychmiastowym uwalnianiu uważa się za tę samą postać farmaceutyczną [1]. Z badań wynika, że spośród stałych postaci leków 54% pacjentów najbardziej akceptuje kapsułki, 29% tabletki powlekane, a tylko 13% tabletki niepowlekane [3]. Wielkość i kształt tabletek oraz kapsułek ma znaczący wpływ na łatwość ich zażywania, co jest związane z ich czasem transportu przez gardło i przełyk. U niektórych pacjentów większe tabletki i kapsułki mogą być dłużej transportowane przez przełyk, co może prowadzić do podrażnień, a nawet kaleczenia przełyku i skutkować bólem w czasie połykania.

Badania wśród dorosłych, prowadzone celem oceny wpływu wielkości tabletek i kapsułek na łatwość połykania, wykazały, że wzrost średnicy tabletek powyżej 8 mm wiązał się ze wzrostem dolegliwości związanych z połykaniem. Również niektóre kształty stałych form doustnych leków mogą być łatwiejsze w połykaniu niż inne. Z badań in vitro wynika, że tabletki płaskie wykazują większą zdolność do przywierania do przełyku niż tabletki wypukłe. Natomiast badania przeprowadzone wśród pacjentów pokazały, że tabletki owalne mogą być łatwiejsze do połykania i są szybciej transportowane przez przełyk niż tabletki okrągłe o tej samej masie. Generalnie tabletki i kapsułki o większej powierzchni przekroju poprzecznego (np. tabletki okrągłe) mogą być trudniejsze w połykaniu niż tabletki i kapsułki o tej samej objętości, ale mniejszej powierzchni przekroju [2].

Zmiana wielkości lub kształtu w dokumentacji

Dla produktów leczniczych posiadających pozwolenie na dopuszczenie do obrotu zmiana kształtu lub wielkości wymaga złożenia wniosku o zmianę. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2014 r. w sprawie dokonywania zmian w pozwoleniu i dokumentacji dotyczącej wprowadzania do obrotu produktu leczniczego, zmiana kształtu lub wymiarów postaci farmaceutycznej o natychmiastowym uwalnianiu jest zmianą typu IAIN, jeżeli spełnione są następujące warunki:

• profil uwalniania proponowanego produktu leczniczego jest porównywalny z dotychczasowym,
• specyfikacja produktu leczniczego obowiązująca przy zwolnieniu serii i specyfikacja produktu leczniczego obowiązująca do końca okresu ważności pozostają bez zmian (oczywiście z wyjątkiem rozmiaru),
• skład jakościowy i ilościowy oraz średnia masa pozostają bez zmian,
• zmiana nie dotyczy tabletki z rowkiem lub kreską dzielącą przeznaczoną do podziału na równe dawki [4].

Złożenie wniosku o zmianę wiąże się z koniecznością przeprowadzenia dodatkowych prac badawczo-rozwojowych i technologicznych w celu spełnienia ww. warunków oraz często z zakupem odpowiedniego wyposażenie dla tabletkarek/kapsułkarek lub maszyn pakujących.

Cały artykuł można przeczytać w magazynie "Przemysł Farmaceutyczny" 3/2014

Fot.: www.photogenica.pl