Terapia blizn jest niezwykle trudna. Od wielu lat trwają prace naukowe mające na celu po pierwsze wyjaśnienie mechanizmów powstawania blizn, a po drugie – znalezienie odpowiednich metod terapii, które będą skuteczne w leczeniu wszystkich rodzajów blizn. Obecnie pacjenci mają do wyboru produkty silikonowe w postaci żelu lub plastra oraz kremy lub żele zawierające m.in. wyciąg z cebuli i heparynę [1]. W terapii blizn próbuje się stosować także inne substancje czynne, np. interferony, bleomycynę, witaminę E czy imikwimod, jednak ich efekt leczniczy nie jest satysfakcjonujący. Nowatorski sposób leczenia blizn powstałych w wyniku różnych urazów opracowa
no na Wydziale Farmaceutycznym z OML Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, GUMed. Wynalazek pt. „Adhezyjny opatrunek silikonowy, zawierający suchy wyciąg z cebuli i heparynę drobnocząsteczkową oraz sposób jego otrzymywania” otrzymał Dokument Patentowy z Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej o numerze 220765.

Kilka trendów, jeden produkt

Innowacyjność tego wynalazku polega na połączeniu dwóch metod leczenia – związków silikonowych, które tworzą plaster, oraz substancji aktywnych, które są uwalniane z preparatu do tkanki blizny. Uzyskano w ten sposób produkt będący przykładem terapii skojarzonej, łączący w sobie trendy wykorzystywane od wielu lat w leczeniu blizn. W badaniach rozwojowych zostało udowodnione, że użyte substancje aktywne, tj. suchy wyciąg z cebuli oraz enoksaparyna sodowa, wykazują działanie na poziomie komórkowym, co uzasadnia celowość stosowania ich na blizny [2]. Obecnie etap badań na hodowlach komórkowych stanowi jeden ze standardów postępowania w projektowaniu doświadczeń naukowych, dlatego przed wykonaniem badań skuteczności klinicznej substancji aktywnych zawartych w gotowej formulacji, przy udziale ludzi lub zwierząt, zbadano efekt na poziomie komórkowym. W ten sposób pozytywnie zweryfi kowano hipotezę o wykorzystaniu heparyny drobnocząsteczkowej. Wykazano również słuszność stosowania suchego wyciągu z cebuli, który wywierał wielokierunkowe biologiczne działanie na fi broblasty. Polimery silikonowe, np. te z grupy polidimetylosiloksanów (ang. polydimethylsiloxanes, PDMS), są stosowane w leczeniu blizn od lat 80. XX wieku, a ich skuteczność kliniczna i bezpieczeństwo stosowania zostały potwierdzone w wielu badaniach i udokumentowane w naukowym piśmiennictwie. Jednak w przypadku prezentowanego wynalazku wykorzystano specjalną grupę silikonów, które są elastomerami z grupami metylowymi [3] . Warto podkreślić, że w 2002 roku ogłoszono wytyczne rekomendujące stosowanie opatrunku silikonowego jako prostą, bezpieczną i skuteczną metodę zapobiegającą powstawaniu blizn i keloidów (patologicznych blizn), a w przypadku leczenia większości postaci już istniejących blizn, jako terapię pierwszego rzutu. Międzynarodowe stowarzyszenie naukowo-badawcze wydało to zalecenie kliniczne dla blizn na podstawie przeglądu 300 opublikowanych prac oraz konsensusu ekspertów na temat najlepszych praktyk leczenia i profi laktyki [4,5].
Wyciąg z cebuli jest stosowany od wielu lat w terapii blizn. Należy podkreślić, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje preparaty z bulwy cebuli zwyczajnej (Bulbus Allii Cepae) w leczeniu ran, blizn i bliznowców [6]. Do tej pory wykorzystywano w preparatach płynny wyciąg z cebuli, którego główną wadą był charakterystyczny zapach. W wynalazku rozwiązano ten problem poprzez zastosowanie wyciągu suchego, co dodatkowo poprawia trwałość produktu. Innowacją jest również zastosowanie heparyny drobnocząsteczkowej w miejsce do tej pory stosowanej heparyny niefrakcjonowanej. Jest ona stosowana w lecznictwie od ponad trzydziestu lat, ale jak do tej pory nie zastosowano jej w produktach przeznaczonych do podawania na skórę.

Mechanizm działania

Podczas prac nad wynalazkiem, we współpracy z Zakładem Immunologii Klinicznej i Transplantologii GUMed, wykazano w badaniach na hodowlach komórkowych, że zawarte w opatrunku substancje hamują proliferację fi broblastów, czyli namnażanie się komórek obecnych w bliźnie, jak również wpływają na wydzielanie przez komórki czynników wzrostu i cytokin. Wyniki wskazały, że działanie plastra będącego przedmiotem wynalazku oparte jest o mechanizm wielokierunkowy, co potwierdza przyjęte założenie, że będzie on łączył w sobie różne metody terapii.

Cały artykuł został opublikowany w numerze 1/2016 czasopisma Przemysł Farmaceutyczny

Fot. photogencia.pl