Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea), nazywana też złotą rózgą, złotnikiem, a nawet złotą dziewicą, to okazała bylina z rodziny astrowatych (Asteraceae). Jej wzniesiona łodyga, osiągająca wysokość do 1 m, jest obficie obsypana liśćmi o zróżnicowanych kształtach. Jej drobne, żółte kwiaty są zebrane w koszyczki tworzące grona (uzasadniające nazwę – złota rózga). Kwitnie od lipca do października, ale pędy kwiatowe ukazują się dopiero w drugim roku. Owocem jest niełupka z białym puchem. Wygląd tej rośliny zależy w znacznej mierze od warunków w jakich rośnie. Inaczej wygląda w górach, gdzie wytwarza specjalne niskie formy, inaczej na nizinach. Znaczenie lecznicze mają jeszcze dwa gatunki: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) oraz nawłoć późna (Solidago gigantea lub Solidago serotina). Dlatego też w Europie zbiera się dwa surowce: ziele nawłoci pospolitej (Solidaginis virgaureae herba) oraz ziele nawłoci (Solidago herba), czyli mieszaninę części nadziemnych z różnych gatunków (dominuje nawłoć kanadyjska i późna). Ziele nawłoci jest surowcem powszechniejszym, ale o niższej wartości.

Za najważniejszy związek czynny nawłoci pospolitej uważany jest lejokarpozyd, który wykazuje wyraźne działanie moczopędne. Związek ten nie występuję w nawłoci kanadyjskiej i późnej. W surowcu obecne są też flawonoidy, głównie glikozydy kwercetyny i kemferolu, saponiny triterpenowe (1,5 %), związki fenolowe (0,5 %), w tym fenolokwasy i ich połączenia estrowe i glikozydowe (do tej grupy należy właśnie lejokarpozyd), seskwiterpeny, diterpeny i garbniki katechinowe. Jest też olejek eteryczny (0,5 %) zawierający mono- i bicykliczne monoterpeny.

Produkty lecznicze otrzymane z ziela nawłoci pospolitej stosuje się dla zwiększenia diurezy, w chorobach zapalnych układu moczowego, kamicy nerkowej, piasku nerkowym i w profilaktyce tych dolegliwości.

Autor: dr Jerzy Jambor, Polski Komitet Zielarski

Rysunek: Adam Półtorak