Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że „dobra osobiste” posiadają nie tylko osoby fizyczne, ale również prawne, na przykład spółki; zgodnie bowiem z art. 43 Kodeksu cywilnego, przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Kto ma prawo do ochrony

W świetle powyższego przepisu również przedsiębiorca, prowadzący działalność formie spółki akcyjnej czy spółki z o.o., ma prawo do ochrony dobrego imienia, renomy, wizerunku, opinii handlowej czy też tajemnicy korespondencji. Wiele spraw, którymi zajmowały się sądy, dotyczyło publikacji w prasie lub Internecie szkalujących i nieprawdziwych informacji na temat przedsiębiorcy. Co istotne, autor takiej publikacji nie może bronić się nieświadomością nieprawdziwości publikowanych informacji, jeżeli nie dopełnił należytej staranności w celu zweryfikowania wiarygodności swoich tez.

W świetle orzecznictwa sądów przedsiębiorca może domagać się ochrony prawnej z tytułu naruszenia jego renomy także wówczas, gdy publikacja prasowa obraża nie tyle samą spółkę, co jej organy; przyjmuje się bowiem, że naruszenie dóbr osobistych osób kierujących daną instytucją, a nawet pracowników tej instytucji, może być tożsame z naruszeniem dóbr osobistych samej instytucji.

Sprostowanie

Niezależnie od ochrony prawnej, jaką dają przedsiębiorcy przepisy Kodeksu cywilnego o dobrach osobistych, przedsiębiorca, który uważa, że opublikowany w prasie artykuł przedstawia nieprawdziwe lub nieścisłe informacje na jego temat, może domagać się publikacji (bezpłatnie) sprostowania, na podstawie przepisów ustawy – Prawo prasowe. Należy jednak pamiętać, że sprostowanie, o którym mowa w tej ustawie, musi spełniać bardzo konkretne wymogi wskazane w jej przepisach; a żądanie publikacji sprostowania niezgodnego z tymi wymogami będzie przed redaktora naczelnego danego czasopisma odrzucone.

Nieuczciwa konkurencja

Jeżeli przedsiębiorca, którego dobra osobiste zostały naruszone, ma pewność, że stało się to z inicjatywy jego konkurenta, wówczas może skorzystać ze środków ochrony prawnej, jakie daje ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ten niezwykle istotny dla przedsiębiorców, a wciąż niedostatecznie znany akt prawny, daje podstawy do wystąpienia z roszczeniami wobec innego przedsiębiorcy (niekoniecznie bezpośrednio konkurencyjnego), którego działania są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagrażają lub naruszają interes innego przedsiębiorcy lub klienta (czyli stanowią czyn nieuczciwej konkurencji).

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, poza ogólną definicją czynu nieuczciwej konkurencji (wskazaną powyżej), na której można oprzeć działania prawne wobec innego przedsiębiorcy, wymienia także szereg działań, które są uważane za czyny nieuczciwej konkurencji. Wśród nich jest między innymi naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, rozumiane jako przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.

Ochrona znaków towarowych

Pisząc o środkach ochrony prawnej dóbr niematerialnych przedsiębiorcy nie sposób nie wspomnieć o Prawie własności przemysłowej, normującym zasady uzyskiwania ochrony na wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe i oznaczenia geograficzne oraz topografie układów scalonych.

W kwietniu 2016 roku weszła w życie nowelizacja ustawy, którą wprowadzono w Polsce sprzeciwowy system rejestracji znaków towarowych. W praktyce oznacza to konieczność stałego samodzielnego monitorowania nowych zgłoszeń znaków towarowych przez przedsiębiorców, w celu wykrycia ewentualnych kolizji (np. podobieństwa nowo zgłoszonego znaku do znaku towarowego wcześniej zgłoszonego i objętego prawem ochronnym).

***

Niezależnie od powyższego, naczelną zasadą w polityce ochrony dóbr osobistych i innych dóbr niematerialnych przedsiębiorcy powinna być profilaktyka, a nie doraźne leczenie. Należy zatem zadbać o wdrożenie w przedsiębiorstwie odpowiednich procedur, w celu zapobiegania na przykład naruszeniom tajemnicy przedsiębiorstwa i naruszeniom dóbr osobistych przedsiębiorców przez pracowników danej firmy; a także należy opracować standardy postępowania w przypadku wykrytych naruszeń renomy lub innych wartości przedsiębiorcy, tak, aby móc szybko zminimalizować ich skutki.